ઝોનીંગ એટલે શું? જાણો Zoning નો અર્થ, નિયમો અને ઉપયોગ | CGDCR 2017
🏙️ ઝોનીંગ એટલે શું?
ઝોનીંગ એ શહેરના વિકાસ માટેનું મહત્વપૂર્ણ નીતિગત સાધન છે. તેમાં શહેરને વિવિધ ઝોનમાં વિભાજિત કરીને દરેક ઝોન માટે વિશિષ્ટ જમીન ઉપયોગના નિયમો નક્કી કરવામાં આવે છે.
ઉદાહરણ તરીકે, ક્યાં રહેવું, ક્યાં વેપાર કરવો, ક્યાં ઉદ્યોગ સ્થાપવો, અને ક્યાં રમતગમત કે જાહેર ગાર્ડન હોવું જોઈએ — એ બધું ઝોનીંગ દ્વારા નક્કી થાય છે.
🔍 ઝોનના મુખ્ય પ્રકારો
| ઝોન પ્રકાર | અર્થ |
|---|---|
| Residential Zone | રહેઠાણ માટેનું ઝોન |
| Commercial Zone | વેપાર / દુકાન માટેનું ઝોન |
| Industrial Zone | ફેક્ટરી કે ઉદ્યોગ માટેનું ઝોન |
| Agricultural Zone | ખેતી માટેનું ઝોન |
| Public/Special Use Zone | શાળાઓ, હોસ્પિટલ કે જાહેર સુવિધાઓ માટેનું ઝોન |
⚙️ ઝોનીંગ કેમ જરૂરી છે?
- શહેરોના વ્યવસ્થિત વિકાસ માટે
- ટ્રાફિક અને દૂષણ નિયંત્રણ માટે
- પર્યાવરણ જાળવવા માટે
- જમીનનો યોગ્ય ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરવા
- રાષ્ટ્રીય સ્તરે શહેરી યોજના સાથે સુસંગત રાખવા
📜 ઝોનીંગના નીતિ નિયમો – (Zoning Rules as per CGDCR 2017)
- FSI (Floor Space Index): જમીનના વિસ્તાર સામે કેટલું બાંધકામ કરી શકાય.
- મારજિન: પ્લોટના બાંઉન્ડરીથી કેટલું અંતર રાખવું.
- મહત્તમ ઊંચાઈ મર્યાદા: દરેક ઝોન પ્રમાણે ભિન્ન.
- પાર્કિંગ જોગવાઈઓ: હાઉસિંગ, કોમર્શિયલ અને હોસપિટલ માટે જુદી-જુદી જરૂરિયાત.
- મંજુર ઉપયોગ: કારખાનું, હોસ્પિટલ કે શાળા જેવી પ્રવૃત્તિ માટે અલગ પરવાનગીઓ.
🧭 ગુજરાતમાં ઝોનિંગ માટે લાગુ કાયદાઓ અને વિભાગો
| વિભાગ / કાયદો | વિગતો |
|---|---|
| Town Planning Office | ટાઉન પ્લાનિંગ યોજનાઓ બનાવે છે |
| GTPUDA Act, 1976 | ગુજરાત ટાઉન પ્લાનિંગ અને અર્બન ડેવલપમેન્ટ અધિનિયમ |
| CGDCR 2017 | સમગ્ર ગુજરાતમાં લાગુ થનારા ડેવલપમેન્ટ નિયમો |
📌 ઝોનિંગથી કોને ફાયદો?
- નાગરિકો: સુરક્ષિત, આરામદાયક અને સુવિધાયુક્ત રહેઠાણ.
- બિલ્ડરો: સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા અનુસાર પ્લાનિંગ સરળ.
- શાસન તંત્ર: નગરોની વૃદ્ધિ નિયંત્રિત રાખી શકાય.
💡 શહેર યોજના (Development Plan) અને TP Scheme શું છે?
- Development Plan (DP): શહેરના 10-20 વર્ષની જમીન ઉપયોગ યોજના.
- Town Planning Scheme (TPS): ચોક્કસ વિસ્તારો માટેની માઇક્રો લેવલ યોજના.
🌐 તમારી જમીન કયા ઝોનમાં આવે છે તે કેવી રીતે જાણશો?
- સ્થાનિક નગરપાલિકા અથવા મહાનગરપાલિકા કચેરી જવો.
- નગર વિકાસ અધિકારીએ બનાવેલા Development Plan જોવો.
- ઓનલાઇન પોર્ટલ પરથી માર્ક કરવામાં આવેલા ઝોન ચેક કરો.
📌 ઉપયોગી લિંક્સ:
🙋♂️ FAQs – ઝોનીંગ વિશે વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
Q1: શું હું રહેઠાણ ઝોનમાં દુકાન શરૂ કરી શકું?
➡️ ઘણા શહેરોમાં નાના બિઝનેસ માટે રેસિડેન્શિયલ ઝોનમાં લિમિટેડ પરવાનગી મળી શકે છે, પણ લાયસન્સ લેવું જરૂરી છે.
Q2: શું જમીનનું ઝોન બદલી શકાય છે?
➡️ હા, પણ તમારે નગરપાલિકા / TDO કચેરીમાં રીવીઝન અરજી કરવાની રહેશે.
Q3: કોઈ ઝોનમાં શુ કરકસર માટે સ્પેશિયલ પરમિશન જોઈએ છે?
➡️ ખાસ કરીને Commercial કે Industrial ઉપયોગ માટે મંડળની મંજૂરી આવશ્યક બને છે.
